شهادت مظلومانه جوانترین شمع هدایت و نهمین بحر کرامت، تسلیت و تعزیت

ابوجعفر محمدبن‌ علی‌بن ‌موسی‌بن ‌جعفربن ‌محمدبن‌ علی‌بن ‌الحسین‌بن ‌علی‌بن ‌ابی‌طالب ‌علیهم‌السلام‌، امام‌نهم‌ از امامان‌ دوازده‌گانه ‌و یکی ‌از چهارده‌معصوم‌. به ‌دلیل ‌اشتراک‌ کنیه ‌آن‌حضرت‌ با کنیه‌ امام‌ محمدباقر علیه‌السلام‌، در منابع ‌رجال‌ و حدیث ‌شیعه‌ از وی ‌با کنیه ‌ابوجعفر ثانی‌ یاد شده‌است‌.

کنیه ‌خاص‌ آن‌ حضرت‌ ابوعلی‌ است‌. در منابع‌ علاوه ‌بر لقب‌ مشهور جواد القاب ‌فراوان‌دیگری ‌نیز به ‌ایشان‌نسبت‌داده‌شده‌است‌، از جمله‌ تقی‌، زکی‌، مرتضی‌، قانع‌، رضی‌، مختار، متوکل‌، مرضی‌، متقی‌، منتجب‌، عالم‌ ربانی ‌و هادی‌. طبق ‌روایتی، امام‌ رضا علیه‌السلام‌ او را صادق‌، صابر، فاضل‌، قره‌اعین‌المؤمنین‌، و غیظ ‌الملحدین‌خوانده‌است‌. به ‌نوشته‌ نویسنده‌ ناشناخته‌ کتاب ‌القاب‌الرسول ‌و عترته‌(ص‌272)، امام‌جواد علیه‌السلام ‌در میان‌ مردم‌ به‌ اعجوبه‌ اهل‌البیت‌، نادره‌الدهر، بدیع‌الزمان‌، عیسی‌ثانی‌، و ذوالکرامات ‌نیز شهرت ‌داشته‌ است‌. نقش‌ انگشتری ‌وی‌، همچون‌پدرش‌،«العزه‌للّه‌» بود، گرچه‌ نقش‌خاتم ‌او را «حسبی‌اللّه ‌حافظی‌» و «نِعْمَ الْقادِرُ اللّهُ» (ابن‌صباغ‌، همانجا) نیز ذکر کرده‌اند.نسب‌. امام‌ جواد تنها فرزند امام ‌رضا علیه‌السلام ‌است‌. مادر وی‌ امّولد ‌بود که ‌در منابع ‌با نامهای‌ گوناگون ‌از او یاد شده‌است‌.

ولادت ‌و وفات‌. به‌ تصریح‌ تمام‌ منابع‌، زادگاه ‌آن ‌حضرت ‌مدینه‌ و سال‌ تولد وی‌195 بوده ‌است اما درباره ‌روز و ماه ‌ولادت‌اختلاف ‌نظر وجود دارد. قول ‌مشهور و منحصر به‌ فرد، دهم ‌رجب‌ است‌ .

حضرت‌ جواد علیه‌السلام ‌در بغداد به شهادت رسید و بدین‌ترتیب‌، عمر شریف ‌آن ‌حضرت ‌25 سال‌ و اندی‌ بوده ‌است‌. اغلب ‌منابع ‌کهن ‌به ‌صراحت‌ سخنی‌ از شهادت ‌امام‌جواد علیه‌السلام ‌به ‌میان‌ نیاورده‌اند اما در کتاب‌ اثبات ‌الوصیه‌، منسوب‌ به ‌مسعودی ‌(ص‌227)، در باره‌ مسموم‌ شدن ‌امام‌ به‌ دست‌ همسرش‌، ام‌فضل‌، گزارش ‌مفصّلی ‌آمده‌است‌.

زنان ‌و فرزندان‌. مأمون ‌پس‌ از ولایتعهدی‌ امام‌رضا علیه‌السلام‌، دخترش ‌ام‌حبیب ‌را به‌عقد وی ‌و دختر دیگرش‌، ام‌فضل‌، را به‌ عقد امام‌جواد علیه‌السلام‌ درآورد. در اینکه ‌ازدواج‌ حضرت ‌با ام‌فضل‌، پیش‌ یا پس‌ از وفات‌ امام‌رضا بوده‌، اختلاف‌ هست‌(رجوع کنید به سبط‌ ابن‌جوزی‌، ص ‌321). در منابع‌شیعی ‌گزارش‌ مفصّلی ‌وجود دارد که ‌شیخ‌مفید آن ‌را در الارشاد آورده‌(ج‌2، ص ‌281ـ 288؛ نیز با اندکی ‌اختلاف‌ رجوع کنید به دلائل‌الامامه‌، ص‌391ـ395؛ مسعودی‌،1424، ص‌223ـ 226؛ ابن‌شعبه‌، ص‌451ـ454) که‌ مؤید ازدواج‌ امام ‌پس‌ از رحلت‌پدر است‌. بنابر این ‌گزارش‌، مأمون ‌به ‌دلیل‌ علاقه ‌بسیارش‌ به‌ حضرت‌جواد علیه‌السلام‌ می‌خواست‌ دختر خود، ام‌فضل‌، را به‌ ازدواج‌ وی‌ در آورد، اما عباسیان ‌که ‌از این ‌امر ناخشنود بودند، به‌ بهانه ‌سن ‌کم‌ امام‌، مأمون ‌را از این ‌کار منع‌ کردند. مأمون‌ برای‌ اقناع ‌آنان ‌پیشنهاد کرد حضرت‌ را امتحان ‌کنند. در روز امتحان‌، عباسیان ‌قاضی‌ یحیی‌بن ‌اَکثم‌ را حاضر کردند تا با امام‌ بحث‌ فقهی‌ کند (برای‌ محتوای‌ بحث‌فقهی ‌میان ‌امام‌جواد و یحیی‌بن‌اکثم‌ رجوع کنید به ادامه‌مقاله‌). مأمون‌ بعد از غلبه ‌امام‌جواد علیه‌السلام ‌بر یحیی‌بن‌اکثم‌، در همان‌ مجلس‌ دختر خود را به ‌همسری‌ او در آورد و مراسم‌ بسیار باشکوهی ‌برگزار نمود.